De polycultuur moestuin van juli

Ik vind dat polycultuur in de moestuin in in juli echt zo ongelofelijk mooi! Ik sta ieder jaar weer versteld van de enorme hoogte van mijn pronkbonen én de prachtige bloei ervan. Terwijl ik een courgette oogst zie ik direct wat eronder groeit een ook geoogst kan worden; op slechts één vierkante meter groeien al snel 4 verschillende gewasgroepen!

Ik werk met de Mozaïekmethode; een methode die ik ontwikkelde om álles uit polycultuur te halen - en in deze maand zie je dat echt helemaal tot bloei komen! Wil je jouw moestuin in juli ook laten floreren met slimme polycultuurcombinaties? Ontdek mijn Mozaïekmethode en haal alles uit jouw tuin! In deze blog geef ik je inspiratie en voorbeelden voor polycultuur: prachtige gewascombinaties in jouw moestuin.

Hoge gewassen

De hoge gewassen in de moestuin vormen de basis van mijn Mozaìekmethode. In juli is deze gewascategorie - met uitzonderingen daar gelaten! - flink de lucht in geschoten. De tomaten hebben al makkelijk een lengte van 150 cm bereikt, de palmkolen zijn de lucht in geschoten en de pronkbonen hebben een indrukwekkende lengte van over de 3 meter bereikt. De vruchtgewassen uit de komkommerfamilie (zoals komkommer, augurk, courgette en pompoen) leid ik via stevige stokken omhoog en tonen trots hun vruchten. 

En dat betekent dat van de onderkant van deze hoge gewassen het blad verwijderd kan worden. Het blad van de palmkolen verwerk ik in salades, soepen en stamppotjes. En het blad van tomaten, komkommer, courgette, stokbonen etc. versnipper ik en gaan naar de composthoop of "chop & drop" ik als mulch op de bodem. 

Belangrijk is dat er altijd voldoende blad aan de plant blijft zodat de plant in staat is fotosynthese te maken. De top (kruin) van de plant laat je altijd in tact; hier vindt de meeste fotosynthese plaats en je neemt nooit meer blad weg dan nodig is. Is een plant aan het kwijnen; neem dan minder blad weg. 

Waarom verwijder je het onderste blad?

Je verwijdert bladeren bij deze hoge gewassen om ruimte te maken voor zogenaamde onderteelt. In polycultuur combineer je verschillende gewasgroepen met elkaar. En dit combineer je door op een slimme manier gebruik te maken van plantbreedte en -hoogte en door rekening te houden met het wortelstelsel van de gewassen die je combineert.. Het kan zijn dat je er sowieso in je polycultuurplan al gewassen onder en naast had staan. Dan is het fijn om wat meer ruimte te maken en zonlicht te krijgen door het verwijderen van het blad. En als je er nog niets had gezaaid of uitgeplant is er dus ruimte vrijgekomen voor middelhoge en lage gewassen; de andere twee hoogtecategorieën in de Mozaïekmethode.

Hoe pak ik dit aan?

Ga niet zonder plan of kennis zomaar aan de slag. Hier een overzicht van hoe je te werk kunt gaan. 

• Bonen (stokbonen) als de plant een lengte van 150 cm heeft bereikt en voldoende blad heeft haal je van de onderste 40 cm blad weg
• Courgette neem blad weg tot de onderste vrucht (dit is van toepassing op courgettes die je opbindt!) 
• Komkommer ditzelfde geldt voor komkommer
• Palmkool als de plant stevig, vlezig blad heeft en zo'n 70 cm heeft bereikt kun je het onderste blad oogsten (hetzelfde geldt voor boerenkool)
• Pompoen zodra de plant voldoende blad en lengte heeft verwijder je de onderste bladeren. In praktijk: als de steel een lengte van minimaal een meter heeft bereikt kun je een onderste blad verwijderen
• Tomaat verwijder blad als de plant zo'n 70 cm heeft bereikt

Verwijderen van blad om meer plaats te maken voor onderteelt pas je toe op gezonde planten. Bij planten die kwijnen, klein blijven, vergeeld of te lichtgroen blad hebben doe je dit beter niet. Aan de andere kant verwijder je - om ziekte te voorkomen - juist weer wel aangedaan blad. Als een blad flink wat schimmelplekken heeft kun je dit beter wel verwijderen. Niet om onderteelt maar vanwege de gezondheid van de plant. Behandel de plant dan ook met de immuunbooster die in mijn boek Thuis in de moestuin staat. 

Wat plaats ik onder deze hoge gewassen?

Het leukste en beste bij polycultuur is dat je verschillende gewasgroepen met elkaar combineert. Dat doe je om een optimale bodembalans te bereiken maar ook om plagen en ziektes te voorkomen. 

• Tussen en onder de stokbonen plaats je bijvoorbeeld een courgette en daaronder kun je dan weer struikboontjes leggen.
• Onder tomaten plant ik paksoi en basilicum uit en onder de palmkool bijvoorbeeld Nieuw-Zeelandse spinazie en bietjes.
• Onder courgette kun je struikboontjes leggen of snijbiet zaaien (of uitplanten).

Kies voor gewassen die in de grond niet concurreren met het wortelstelsel van de hoge plant. ik zal dus bijvoorbeeld nooit direct onder een palmkool peen of daikon zaaien, maar dan liever oppervlakkig wortelende gewassen zoals bietjes of bindsla.

Stokbonen; de mogelijkheden

Op de foto hierboven zie je een voorbeeld van wat ik in juli doe met mijn stokbonen (pronkbonen). Stokbonen plaats ik altijd iets wijder uit elkaar (zo'n 50 centimeter tussen de stokken), zodat ik daar courgette, palmkool, of zoals op deze foto: nine star perennial tussen kan uitplanten. Zo ga ik te werk:

• De onderste bladeren van de pronkbonen verwijderde ik grotendeels, tot ongeveer 50 centimeter hoogte. 
• Het blad knipte ik fijn en legde ik terug op de bodem (nadat ik de nine star had uitgeplant)
• Rondom de nine star kun je ook direct wat laagblijvende gewassen uitplanten of zaaien.
• Je kunt dit ook doen als de nine star over enkele weken goed is aangeslagen.
• Er is in ieder geval voldoende ruimte om rondom deze plant een klein, laagblijvend gewas uit te planten.
• Extra bonuspunten: kies een gewas, kruid of bloem dat als extra gewasbescherming tegen koolwitje kan werken, want nine star is eentje uit de kruisbloemigen en koolwitjes leggen daar graag hun eitjes op. 

Geschikte groente, kruiden en bloemen hiervoor zijn:

• Peterselie
• Dille (pas in september weer zaaien) 
• Basilicum
• Kervel
• Snijselderij
• Rode slasoorten
• Goudsbloem
• Afrikaantjes

Wanneer is het slim om juist geen blad te verwijderen?

Als het ongelofelijk heet is, dan is het voor sommige gewassen juist fijn wat extra beschutting te krijgen; ze kunnen dan profiteren van de schaduw van het blad van de plant boven zich. Zo koos ik ervoor om voor de paksoi onder de tomaten juist blad van de tomaat aan de plant te laten. Er was voldoende ruimte voor de paksoi om te groeien en de schaduw kan ervoor zorgen dat zo'n plant uit de kruisbloemigenfamilie minder snel in bloei schiet door teveel hitte. 

Als ik laagblijvende pepertjes heb uitgeplant onder courgette, kies ik juist wel voor zon en warmte; een peperplant gedijt juist wel op een zonnige plek. 

Is polycultuur hetzelfde als combinatieteelt?

Nee, polycultuur is niet hetzelfde als combinatieteelt. Polycultuur gaat veel verder dan combinatieteelt! Combinatieteelt wordt vaak nog toegepast vanuit de visie van wisselteelt. En daarbij wordt gewasisolatie toegepast in plaats van gewascombinatie. Vaak wordt er een standaard combinatie genoemd als bescherming tegen plagen bijvoorbeeld. Voorbeelden hiervan zijn:

• wortel en ui
• tomaat en basilicum
• bonen en oost- indische kers
• kool en afrikaantjes

Je ziet in combinatieteelt niet of amper dat er met meer dan 2 gewassen wordt gecombineerd. maar er zijn nog zoveel meer mogelijkheden om gewassen te combineren; veel meer dan je in de standaard traditionele gewascombinatierijtjes tegenkomt. Daar lees je meer over in deze blog. 

Als je eenmaal snapt hoe je de eenvoudige principes van polycultuur kunt toepassen wil je echt niet anders meer; ik weet het zeker! 

Hoe houd ik overzicht met polycultuur? 

Een veelgestelde vraag van moestuiniers die polycultuur uitproberen is: hoe houd ik overzicht als ik alles door elkaar zaai? Die vraag is heel eenvoudig te beantwoorden! 

1.  Denk goed na over welke combinatie geschikt is
2. Zet een plantensteker op de plek waar je iets hebt gezaaid of uitgeplant
3. Neem het op in je moestuinplan op papier

Zo weet je altijd wat er staat en kun je het goed in de gaten houden. Het helpt je ook om te weten wat in droge, warme periodes wat extra water nodig heeft. Want; wat je net hebt gezaaid of uitgeplant heeft wat meer water nodig. 

Zaaikalender

Op mijn zaaikalender van juli zie je wat je allemaal in deze maand kunt zaaien of voorzaaien. Dat is gelukkig nog heel veel! En dat helpt je om vrijgekomen plekken in je moestuin snel op te kunnen vullen. Wortelgewassen zoals radijs, wortel en daikon zaai je beter niet voor, maar direct ter plekke. Biet kun je wel weer makkelijk voorzaaien. 

En hoewel de temperaturen nu zo zijn dat je alles ter plekke kunt zaaien, kan het handig zijn om ook voor te zaaien. Plantgoed dat je zelf hebt opgekweekt en dat je uitplant is beter bestand tegen wat schade van slakkenvraat en je hebt weer sneller oogst als je een lege oogstplek hebt gevuld met plantgoed!

Conclusie

In juli kun je volop mixen en matchen in je polycultuurmoestuin! Loop in deze maand dus eens een rondje door je moestuin en zoek de lege plekken op in je moestuin. Kijk vervolgens wat er al staat, welke hoogteverschillen je kunt creëren en welke verschillende gewasgroepen je kunt toevoegen aan wat er al staat. Combineer deze verschillende gewasgroepen met elkaar, waarbij je rekening houdt met de hoogte en breedte van de plant en met het wortestelsel. 

Wil je nog meer hierover leren? Koop dan nu mijn moestuinboek Thuis in de moestuin en maak van iedere vierkante meter van jouw tuin een eetbare oase!

= = = 

Meer lezen over polycultuur? Lees deze blog over de voordelen van polycultuur.