Kruiden en bloemen drogen

Kruiden drogen: ik kan er geen genoeg van krijgen: letterlijk en figuurlijk! Als vanaf maart de kruiden weer beginnen te groeien ben ik niet meer te houden. Verse kruiden uit eigen tuin op je bord: dat voelt als een enorme rijkdom. Geef mij maar een flinke bos basilicum in plaats van een gifboeket van Fleurop.

Maar wat doe je als je tuin je meer levert dan je op dat moment nodig hebt? Een wintervoorraad aanleggen natuurlijk! In de afgelopen tien jaar heb ik geëxperimenteerd met het drogen van kruiden. In deze blog leg ik uit hoe jij ook kruiden kunt drogen!

1. Welke droogmogelijkheden zijn er?

Luchtdrogen

Je kunt ‘normaal’ drogen: dat wordt ‘aan de lucht drogen’ genoemd. Deze optie leg ik verderop uit in deze blog.

Voedseldroger

De voedseldroger werd jaren geleden vooral veel gebruikt door mensen die raw eten. Je kunt op een relatief lage temperatuur iets drogen, waardoor het raw blijft. De structuur verandert tijdens het drogen en bij raw food is dit een optie om iets droog en/of knapperig te krijgen. Maar sinds de toename van moestuinierende gagdetliefhebbers is 'ie ook in de moestuinwereld zeer populair.

Droogkast

Als je een fanatieke duurzame moestuinder bent met twee rechterhanden, dan heb je misschien zelf wel een droogkast gebouwd. De zon doet de rest!

Drogen in de oven

De oven wordt ook regelmatig ingezet om kruiden te drogen. Als je oven zeer laag kan - tot 40 graden - is het een optie als je heel snel je kruiden wilt drogen.

Drogen in de magnetron

Magnetrondrogen  raad ik persoonlijk af: en er verdwijnt mijns inziens teveel van de voedingswaarde. Lekker snel is het wel.

2. Duurzame droogopties

Deze opties voor het drogen met oven, voedseldroger of magnetron beschrijf ik níet in deze blog. Waarom niet? Ik vind het fijn om de meest duurzame opties in te zetten, en te gebruiken wat ik voorhanden heb. Het luchtdrogen is de duurzaamste van bovengenoemde mogelijkheden. Er is geen extra energie nodig, geen extra grondstoffen, geen fancy apparaat. Zijn de andere opties dan slechter? Nee, dat hoor je mij niet zeggen. Als je grote hoeveelheden moet drogen of weinig tijd hebt, dan is drogen in de oven of in de voedseldroger veel sneller.

Helaas heb ik (nog) geen droogkast. Want gebruikmaken van de zon om te drogen is super duurzaam natuurlijk. Okay, luchtdrogen dus! Je hebt geen apparaat nodig. Alleen een beetje ruimte en een beetje tijd!

Voordat ik alles verder uitleg hoe je kunt drogen, eerst wat andere info.

3. Welke kruiden zijn geschikt om te drogen?

In principe zijn alle kruiden geschikt om te drogen. De ene soort droogt alleen wat makkelijker dan de ander. En de ene soort houdt zijn smaak beter dan de ander. Zo vind ik bieslook en koriander het minst geschikt. Het duurt erg lang en de smaak blijft na het drogen niet goed behouden. Maar: gewoon uitproberen; jouw ervaring kan anders zijn!

4. Wanneer start je met oogsten?

Ik begin redelijk tijdig in het moestuinseizoen met snoeien van kruiden. Meestal al in mei. Na het snoeien loopt je plant namelijk gewoon weer uit; het wonder van de natuur! Totdat je kruidenplant bloeit, geeft de plant het meeste voedingswaarde in de blaadjes. Daarna zal de energie ook in de bloem gaan zitten. Dan heb je een paar opties. Laten bloeien: fijn voor de bijtjes! En je kunt de zaden ervan opvangen. Of je verwijdert de bloemen zodat de kracht naar de plant kan. Of je snoeit de hele plant terug. Ik pas eigenlijk alledrie de opties toe omdat zowel ik als de bijen profijt hebben van bloemen. Ik vang de zaden op, ik decoreer mijn eten ermee en ik geniet van de kleur en geur ervan terwijl de bijtjes lekker hun gang kunnen gaan.

Het hele seizoen door kan je – zolang je kruiden groeien – snoeien. Lekker vers door je eten heen, of in je favoriete drank. Maar natuurlijk ook om een mooie wintervoorraad aan te leggen!

5. Aan de slag

Je kunt losse blaadjes oogsten, of de takjes met de blaadjes eraan. Wat is de juiste aanpak? Die is er niet. Als mijn basilicum nog niet heel groot is, pluk ik alleen de grote blaadjes eraf en wacht ik totdat de plant is gegroeid. Maar op een gegeven moment groeit alles zo goed, dan kan je de takken snoeien. Niet tot helemaal op de grond. Want je wilt dat de plant weer opnieuw gaat uitlopen. Altijd snoeien tot net boven het laatste of een-na-laatste blad dus.

Was de kruiden voorzichtig. Het gaat vooral om het verwijderen van het zand of een vliegenpoepje bijvoorbeeld. Woel voorzichtig door in het waswater en haal de kruiden er zo snel mogelijk weer uit zodat de inhoudsstoffen niet in het waswater terecht komen.

Laat de kruiden uitdruipen in een vergiet. Dep daarna voorzichtig af met een schone theedoek. Maar een slacentrifuge is ook handig!

Jaren geleden legde ik veel kruiden te drogen. Vooral als je losse blaadjes of bloemen droogt komt bovenstaande optie om de hoek kijken. Maar als je bosjes kunt maken; ga daarvoor. Het kost minder ruimte!

Op pagina 48 van mijn moestuin- en kookboek Seasons Moestuin vind je de uitleg voor twee eenvoudige kruiddroogrekjes.

Bind de takjes in een bosje. Zorg dat je niet enorme bossen maakt; waar de kruiden zijn vastgebonden komt weinig lucht en dat droogt minder goed en geeft kans op schimmel.

Vrij van vet en stof

En dan ophangen! Het staat supergezellig in de keuken, kan ik je vertellen. Maar echt hygiënisch is het niet. Stof en vet wil je vermijden. Gebruik daarom een papieren zak (of maak er een) van onbedrukt en ongebleekt papier. Ik zorg dat ik altijd een voorraadje van gebruikte zakken of gebruikt ongebleekt papier heb. Daarnaast vind ik het ook een fijn idee als de vliegen er niet hun poepje op doen. Als ze dan toch neerstrijken; dan liever op de papieren zak!

Maak een gaatje in de bodem van de zak en trek het uiteinde van het bosje hier doorheen. Hang aan een haakje of haal er een touwtje doorheen dat je ergens aan bevestigt.

Neerleggen om te drogen

Heb je losse bladeren of bloemen? Leg die dan neer op een ondergrond die ademt. De ondergrond moet een hele open structuur hebben waar de lucht alle ruimte heeft. Dat kan een ovenrek zijn bijvoorbeeld. Leg hierop een schone droge thee- of kaasdoek (de stof moet zo glad mogelijk zijn om ‘kleven’ te voorkomen). Of maak het DIY lig-droogrek mijn moestuin- en kookboek Seasons Moestuin (pagina 48). Leg de blaadjes naast elkaar en leg hierop weer een doek of papier tegen het stof of bovengenoemde vliegenbezoekjes.

Jaren geleden legde ik veel kruiden te drogen. Vooral als je losse blaadjes of bloemen droogt komt bovenstaande optie om de hoek kijken. Maar als je bosjes kunt maken; ga daarvoor. Het kost minder ruimte!

6. Waar kan je het beste drogen?

Gebruik de meest droge ruimte in je huis en vermijd volle zon. Ik gebruik hier mijn werkkamer voor. Bij ons is het op de eerste verdieping stukken droger dan beneden. Daarnaast is het ook reukneutraler dan beneden. Een kelder is dan wel weer donker, maar meestal wat vochtiger; dus dat raad ik af.

7. Hoe lang droog je je kruiden?

Dit ligt natuurlijk ook een beetje aan de dikte van je bladeren, en hoe droog de ruimte is waar je kruiden drogen. Ik hou meestal sowieso drie weken aan. Beter iets te lang dan iets te kort. Want als je kruiden toch nog niet helemaal zijn gedroogd en ze te vroeg in een potje komen, heb je kans op een muffe lucht en op schimmel.

Een test: alles moet knisperen, hard aanvoelen en de dikkere takken kunnen niet meer buigen: die breken.

8. En dan hup: in de voorraad ermee!

En dan ben je in de de laatste fase beland van je kruidendroogavontuur!

Wat heb je hiervoor nodig? Een theedoek, voldoende werkoppervlakte en schone glazen potten. Papieren zakjes zijn ook een optie. Weggeven in theezakjes is bijvoobeeld heel leuk. Maar het nadeel van bewaren in papieren zakken is dat papier vocht en geur aantrekt. Mijn voorkeur gaat daarom uit naar glazen potten.

Alles moet schoon en kurkdroog zijn. Je handen ook!

Ris de blaadjes van de takken. Ris boven een groot bord of een grote schaal waarin alles opgevangen wordt. Er wil nog wel eens wat wegspringen. Soms kan je beter tegen de stroom in rissen: omhoog. En soms ook gewoon mee met de richting van het blad. De kale takken kunnen op de composthoop op in de gft.

9. Het hele blad, gehakt of gemalen?

Houd je de bladeren in tact of hak je ze fijn? Met de tijmblaadjes hoef je eigenlijk verder niet veel meer mee te doen. Die gaan bij mij zo de voorraadpot in. Maar de saliebladeren zijn groter. Aan jou de keuze of je die heel wilt bewaren (handig voor in de theepot, in plaats van gruis) of wilt fijnhakken of zelfs wilt fijnmalen.

Ik hak de oregano meestal wat fijner. De lavas ook. De rest laat ik meestal gewoon heel, en dan bepaal ik op het moment van verwerken wat ik er verder mee doe.

Malen in bijvoorbeeld een koffiemolentje kan ook: dat deed ik met de naalden van de rozemarijn bijvoorbeeld. Het heeft enkele voordelen: het neemt minder ruimte in, en je gebruikt er waarschijnlijk meer van. En kruiden zijn enórm gezond voor je! Dus hoe meer je gebruikt (er zijn natuurlijk altijd grenzen…), hoe beter het voor je is!

Muntbladeren zijn heerlijk in de thee, en ik vind het fijn dat ik dan geen gruis in mijn thee heb. Maar in een pastagerecht vind ik het heerlijk om gemalen rozemarijn of fijngehakte salie te verwerken. Allerlei mogelijkheden dus.

10. Labelen en bewaren

Zorg ervoor dat je je kruiden labelt. Ik had nog wel eens moeite om de hysop en de dragon uit elkaar te halen. Dan moest ik eerst ruiken. LOL. Hetzelfde gebeurde nog wel eens met mijn diverse soorten munt. Daarnaast is het ook handig om de datum erop te noteren.

Heb je nog gedroogde kruiden uit het vorige seizoen over? Als het een klein restje is, schud ik dat uit de pot, doe de nieuwe kruiden er eerst in en daar bovenop het oude restje van het vorige seizoen. Zo weet je zeker dat het oudste het eerste opgaat. Bij nog een volle pot van de oude voorraad gaat de nieuwste pot de kelder in en de oudste pot gebruik ik eerst op.

Hoe lang kan je kruiden bewaren? Heel lang! Alleen de smaak zal achteruit gaan. Jaren bewaren raad ik daarom niet aan. Heb je een enorme voorraad? Geef weg aan mensen uit je omgeving, en zorg dat je jouw eigen voorraad in het zicht houdt. Dan pak je sneller kruiden bij het koken en kom je makkelijker door je voorraad heen.

11. Kan je kruiden invriezen?

Je kunt ook prima kruiden invriezen. Dit doe ik nog regelmatig met koriander. Maar verder vind ik het fijn om zoveel mogelijk ruimte in de vriezer te besparen. De meeste kruiden worden ook slap natuurlijk, door het invriezen. Als je de kruiden daarna toch pureert of fijnhakt is dat geen probleem. Maar drogen heeft mijn voorkeur. Anders zou m’n halve vriezer gevuld zijn met kruiden!

Een ander voordeel is dat ik de kruiden niet hoef te ontdooien en dat gedroogde kruiden ook net iets leuker decoreren dan bevoren-en-daarna-weer-ontdooide kruiden. Hoewel verse kruiden meestal het mooist decoreren natuurlijk.

12. Kadokruiden

Ik zei het al eerder: als je veel kruiden hebt is het leuk om daarvan weg te geven! Ik verzamel door het hele jaar heen leuke potjes die het goed doen als kadoverpakking. Bij de kringloop vind je meestal mooie versies! Maar ook de kleine lege supermarktpotjes zijn ideaal. Het labelen is dus zeer aan te raden, zoals je hierboven leest.

Maar degene die je de kruiden kado doet zal het ook fijn vinden als je wat meer uitleg geeft. Over de gezondheidsvoordelen van je kado-oregano bijvoorbeeld. Oregano is namelijk niet alleen maar een fijne smaakmaker in soepen, sauzen, ovengerechten of dressings. Oregano pakt ook schadelijke bacteriën en vrije radicalen aan. Het vermindert het schadelijke effect van acrylamide tijdens het bakken, en werkt verkwikkend. Da’s toch een leuk weetje! En je kunt opsommen waarbij het kruid kunt inzetten. Niet iedereen is heel erg thuis in de wereld van de kruiden. Een lekker receptje erbij is natuurlijk ook altijd welkom. Nodig jezelf dan direct even uit voor een proeverij van dat gerecht, wel zo gezellig!