In juni zie je je tuin steeds meer tot ontwikkeling komen; de tomaten, bonen en courgettes zijn goed aan het groeien net als andere zonminnende gewassen zoals bonen, zomerpostelein en basilicum. Als je een polycultuurplan hebt gemaakt, zul je die nu waarschijnlijk nog steeds gebruiken om gewassen te zaaien of uit te planten. En hoewel de polycultuuraanpak de komende maanden gewoon in beweging blijft, zijn er ook wat leuke tips voor polycultuur in juni te delen met je.
Aanpassen van je plan
Niet alles werkt uit zoals je het in je oorspronkelijke plan had gemaakt. En dat is ook prima!
Zo komt er bij mij enorm veel dille op – op de plek waar ik ze vorig jaar lekker liet bloeien. Dille laat zich niet makkelijk verplaatsen vanwege z’n penwortel. Dat betekent dat ik óf mijn plan aanpas, of wat dille opoffer om ruimte te maken voor de planten die ik op die plek had bedacht. De keuze is aan jou. Of en hoeveel je kunt aanpassen ligt aan de beschikbare ruimte die er is en hoe groot je bedden überhaupt zijn.
Ik pas eigenlijk beide opties toe. Als er voldoende ruimte in het bed is om te schuiven met het originele plan, is dat de makkelijkste oplossing. Het fijne met polycultuur is dat je geen rekening hoeft te houden met scheiden van gewasgroepen zoals bij wisselteelt het geval is. En dat geeft VEEL vrijheid en mogelijkheden! In het geval van de dille; ik had hier een slamix bedacht en dat betekent dat ik gewoon elders nog wat sla uitplant waar plek is en rondom de dille slaplantjes uitplant. Sla en dille combineren namelijk perfect!
Soms verplaats ik een plant als dat mogelijk is. Goudsbloem zaait altijd enthousiast uit. En hoewel ik altijd ruimte reserveer voor deze nuttige moestuinplan, kan het soms ook te veel worden. Ik verhuisde daarom sommige prachtplanten naar onze boomspiegel en ik gaf er een paar weg aan buurtbewoners. Probeer bij het uitgraven een goede kluit met tuinaarde uit te graven. Geef de plant op z’n nieuwe plek een goede plens water.
En in het laatste geval moet ik soms een plant opofferen. Soms kan ik het gewas als babyleaves direct in het eten verwerken en (uitgezaaide bladmosterd of Nieuw-Zeelandse spinazie bijvoorbeeld) en in de overige gevallen gaat het op de composthoop of fijngeknipt als mulch weer terug op de bodem.
Lege ruimte vullen
De grotere gewassen zoals koolgewassen groeien niet supersnel, maar je moet bij het uitplanten wel voldoende ruimte reserveren zodat ze de ruimte hebben om te groeien. Als je zo’n koolgewas als klein plantje uitplant is er nog enorm veel ruimte naast de plant. Voelt toch altijd een beetje jammer van alle onbenutte ruimte… Hier kun je effectief gebruik maken door onder en naast de plant lagere en middelhoge gewassen te zaaien of uit te planten. Hoe je dit systeem toepast en welke opties er zijn leg ik uit in mijn moestuinboek Thuis in de moestuin met duidelijke overzichten, stappen plannen en voorbeelden.
Ook ontstaan er lege plekken als je bijvoorbeeld wat kroppen sla hebt geoogst, of als je de bladmosterd hebt verwijderd omdat deze in bloei kwam. Deze plekken vul ik direct op met een nieuw gewas. Ik probeer op basis van polycultuur iets te zaaien of te planten uit een andere gewasgroep, maar heel rigide houd ik hier niet aan vast. Op de plek van de bladmosterd zaai ik bieten en op de plek van rucola komen er bindsla en eikenbladsla.
Als je op deze manier je bedden invult zul je een aantal positieve effecten zien:
- De bodem blijft beter bedekt; beter voor het bodemleven dat de samenwerking met het wortelstelsel van je gewassen nodig heeft voor een gezond bodemleven
- De bodem blijft beter bedekt; hierdoor wordt de bodemtemperatuur gereguleerd. Een kale bodem kan op een warme zomerdag oplopen tot 50 graden; dat kan zorgen voor hittestress bij je planten waardoor ze gevoeliger worden voor ziektes en plagen, of voortijdig doorschieten.
- De gewassen dienen als ‘levende’ mulch; een bedekte bodem droogt minder snel uit in een hete zomer.
- Je kunt van hetzelfde oppervlakte bijna het dubbele oogsten op deze manier.
- Je tuin ziet er niet kaal uit; het geeft een levendig beeld.
- Het aantal gewassoorten per bed kan enorm toenemen; nog meer variatie op je bord!
Vanggewassen
Je kunt ook werken met zogenaamde vanggewassen. Een vanggewas is een redelijk snelgroeiend gewas dat de lege ruimte opvult en relatief snel geoogst wordt. Op het moment dat het ‘hoofdgewas’ de ruimte nodig heeft is het vanggewas geoogst.
Een voorbeeld hiervan is wortel. Wortel is in tegenstelling tot een palmkool geen groot gewas, maar het groeit niet heel snel. Redelijk dichtbij de gezaaide wortel kun je een vanggewas zaaien of uitplanten. Denk aan rucola, radijs of kleine en middelgrote bladmosterdsoorten. Ook bindsla kun je als vanggewas benaderen – vooral als je ‘m als plantje naast je zojuist gezaaide wortels uitplant. Ik pluk er dan steeds de buitenste bladeren van; ik maak er pluksla van dus! Op het moment dat het loof van de wortel groeit, heb je het beste kunnen oogsten van je oogstgewas en is deze óf uitgegeven of kun je verwijderen om ruimte te maken voor de wortelen.
Rondje door je tuin
Maak regelmatig een rondje door je tuin. Zo zie je waar er lege plekken zijn om te vullen of kun je gaan inschatten wanneer er een plek vrijkomt. Daarop kun je inspelen door te gaan voorzaaien. Op het moment dat er plek vrijkomt heb jij direct weer plantgoed om de grond mee te vullen!
Een rondje kijken is ook goed om te zien of er was gewassen bijgesnoeid moeten worden. In het geval van courgette (bind deze op; je ziet hier waarom en hoe ik dat doe!) verwijder ik de bladeren tot de onderste vrucht. Afrikaantjes en goudsbloemen kunnen behoorlijk uitdijen en gewassen wegdrukken; die mag je indien nodig goed terugsnoeien. Bloeiende kruiden zoals peterselie en snijselderij houd ik ook in de gaten zodat ze niet teveel ruimte in gaan nemen. Je kunt ook kijken of gewassen wat extra zorg nodig hebben en daarop inspringen.
Jouw eerste stappen naar polycultuur
Heb je nog niet eerder met polycultuur gewerkt maar wil je dit wel leren toepassen in je tuin? Dan geef ik je graag inspiratie hoe je dit makkelijk in je tuin toepast. Of je nu een beginner of gevorderde tuinier bent; of je nu veel of weinig ruimte hebt; je kunt polycultuur toepassen in iedere moestuin!
Hoogte combineren met lage gewassen eronder
Onder en/of aan de voet van hoge gewassen kun je over het algemeen lage en middelhoge gewassen kwijt. Dat geldt niet alleen voor courgette, zoals ik hierboven al omschreef. Dit kun je eenvoudig toepassen bij tal van hoge gewassen:
- Palmkool
- Boerenkool
- Spruitkool
- Klimspinazie
- Tomaten
- Stokbonen
- Courgette *)
- Komkommer *)
- Pompoen*)
- Meloen *)
- Augurk *)
- Paprika
- Peper (hogere rassen)
- Rijspeulen
- Rijserwten
- Mais
- Tuinbonen
- Cucamelon
Ik raad niet aan om de dieperwortelende gewassen direct rondom deze gewassen te zaaien, om concurrentie tussen wortelstelsels in de bodem te voorkomen. Die zaai ik in de ring daaromheen. Denk aan wortel, daikon (rettich), pastinaak, schorseneren.
TIP Mijn favoriete polycultuurcombinatie
- Bind je courgette op
- Zaai hieronder zomerpostelein en plaats hier en daar wat plukjes peterselie in de grond
- Heb je een breed bed? Plant in de tweede ring rondom de zomerpostelein babypaksoi en citroenafrikaantjes uit.
De basisvoorwaarden voor polycultuur
Als je je wilt verdiepen in polycultuur, dan is het goed om op de hoogte te zijn van de basisvoorwaarden van polycultuur. Je zorgt hierbij onder meer voor het optimaliseren van je bodemgezondheid; daar staat of valt alles bij! Daarnaast is het goed om te weten hoe je gewassen combineert en welke principes daarvoor gelden.
Wil je meer over polycultuur leren? Meld je aan voor mijn cursus polycultuur LINK! In deze cursus leer je stapsgewijs hoe je polycultuur toepast op jouw eigen manier, op jouw eigen oppervlakte, in jouw eigen stijl. Je ontdekt dat je door het toepassen van polycultuur minder last hebt van ziektes en plagen en dat je oogst toeneemt!
Nieuwsgierig geworden? Lees mijn blog over de voordelen van polycultuur!
