Potgrond! Bijna onmisbaar in ieder huishouden. Of je nu alleen kamerplanten hebt, of ook een enthousiaste moestuinier bent. We gebruiken het bijna allemaal. Potgrond is goed verkrijgbaar; je koopt het in tuincentra, kluswinkels en zelfs in supermarkten. Tegenwoordig vind je ook bijna overal de biologische variant ervan. Dat is natuurlijk heel fijn, maar wist je dat er een behoorlijke schaduwzijde aan de meeste potgrond zit, ook de biologische? Ik leg je in mijn blog uit wat ik hiermee bedoel en ook voor welke duurzame opties je kunt kiezen.
Een duurzame moestuin
Voordat ik me bezighield met het duurzame aspect van de moestuin, dacht ik niet na over de ecologische impact van potgrond of van zaai- en stekgrond. Een paar zakken bij de supermarkt of het tuincentrum stapelde ik dus gewoon op m’n bagagerek, zonder te weten wat er eigenlijk allemaal in zat en wat de oorsprong ervan was.
Maar wist je dat in onze reguliere potgrond en in de zaai- en stekgrond over het algemeen turf, veen of veenmos wordt verwerkt? Turf is onder andere goed voor de structuur en de luchtigheid van de aarde. En om je zaden goed te laten ontkiemen en om je plantje vervolgens goed te laten groeien is luchtige grond absoluut van belang.
De keerzijde van potgrond
Maar die turf in jouw potgrond heeft ook een keerzijde. Turf heeft een enórm lange tijd nodig om gevormd te worden: turf groeit nog geen millimeter per jaar. In dit proces heeft het CO2 opgeslagen, niet geheel onbelangrijk. Vervolgens komt bij het afgraven van het turf weer CO2 vrij. Dus voor onder andere potgrond, zaai- en stekgrond, maar ook van veel merken die tuinaarde leveren, worden hele stukken landschap verwoest door het afgraven van turf of veenmos. En aangroeien gaat niet zo snel als afgraven…
De biologische potgrond met een keurmerk is al een betere optie, omdat dan alleen de oppervlakkige laag wordt gebruikt, en de hoeveelheid turf per zak ook minder is. Maar ook veenmos doet er ongelofelijk lang over om gevormd te worden. En dan te bedenken dat wij dan maar één seizoen doen met potgrond... Gelukkig werken de biologische merken er ook naartoe om steeds minder turf te gebruiken, en om alternatieven in te zetten. Want geloof me, dat is heel erg hard nodig. In Engeland is turf al verboden; hopelijk volgt Nederland snel!
Lees meer over de schaduwzijde van turf op turfvrij.nl
Vervangers van turf?
Veel producenten gebruiken nu kokosvezel in plaats van turf. Vind ik op zich al een stap vooruit! Maar helaas is ook kokosvezel verre van duurzaam. Het komt van ver en daarnaast is er enorm veel water nodig om tot het eindproduct kokosvezel te komen.
Boomschors is een goede optie om turf te vervangen. Voor potgrond en zaai- en stekgrond helaas lastig omdat het - voor zover ik weet! - niet in fijne substantie te verkrijgen is. Maar gelukkig kun je zelf potgrond en zaai- en stekgrond maken zonder deze zaken!
Maak in een handomdraai je eigen turfvrije potgrond en je eigen zaai- en stekgrond!
Turfvrije potgrond?
Ik ging dus op zoek naar duurzame biologische potgrond zonder turf. Die kon ik in mijn omgeving niet vinden, zelfs niet bij de biologische winkels of van de biologische merken. Want als iets biologisch is, wil dit niet zeggen dat het direct ook duurzaam is. En in het geval van biologische potgrond hoeft het dus niet te betekenen dat het automatisch turfvrij is.
Maar ja… wat moet je dan? Het antwoord is eigenlijk heel eenvoudig: je kunt heel eenvoudig je eigen potgrond en je eigen zaai- en stekgrond maken!
Maak je eigen potgrondmix
- 4 delen tuinaarde
- 2 delen verteerde compost
- 1 deel (breker)zand *)
*) Bevat jouw tuingrond al veel zand, dan kun je dat ene deel zand achterwege laten.
Meng alles goed door elkaar en knijp de grotere stukken fijn. Wil je een nog fijnere structuur; zeef de potgrond dan door en groffe (tuin)zeef. De grote brokken die je niet fijn kunt knijpen leg je als mulch op je (moestuin)grond.
Waarom zaai- en stekgrond?
Als we de commercie mogen geloven hebben we ook ábsoluut ook zaai- en stekgrond nodig! Uiteraard is dat niet zo. Wat je zaadjes nodig hebben is een vochtige en luchtige omgeving waarin het zaad kan ontkiemen en het plantje goed wortels kan ontwikkelen. Gelukkig kun je zelf ook zaai- en stekgrond maken.
Je zaaigrond moet daarnaast niet teveel voeding bevatten. Anders schieten je zaadjes veel te snel de grond uit en worden ze slungelig en slap. (Een uitzondering hierop - vind ik - is als je pompoen en courgette voorzaait; die vinden voedzame grond prima!) Dat zie je door lange, dunne, redelijk lichtgroene stengeltjes met pas na een paar centimeter de stek/kiemblaadjes. Te snel gegroeide plantjes zijn slap en daardoor in hun latere leven vatbaarder voor ziektes en plagen. Geef ze dus rustig de tijd om te groeien. Want hardlopers…
De zaaiaarde moet dus drainerend en luchtig zijn, en een beetje voeding bevatten. Als je je zaailingen verspeent mogen ze vervolgens in rijkere grond gezet worden.
Trouwens... Een andere reden voor te snelle groei kan tekort aan licht zijn of een teveel aan warmte. Na het kiemen hebben de meeste plantjes een gemiddelde temperatuur nodig. Dit geldt dan weer niet voor paprika, peper, aubergine of tomaten. Deze planten houden van veel warmte. De rest van de planten kunnen het beste verhuizen naar een lichte koele ruimte. Veel mensen gebruiken daar een lichte plek op hun zolder voor.
Maak je DIY zaai- en stekgrond
- Maak eerst bovenstaand potgrondrecept.
- Zeef de grote brokken eruit of knijp ze fijn
- Meng 3 delen potgrond met 1 deel (breker)zand
Aktievoeren; doe je mee?
Ik zou het superfijn vinden als je dit bericht wilt delen om ook anderen te informeren over het verhaal achter reguliere potgrond. En nu je weet dat je je eigen potgrondmix kunt maken, kunnen we weer een stap in de goeie groene richting zetten.
Daarnaast helpt het als je bij jouw lokale kweker en tuincentrum de vraag stelt om over te stappen op turfvrije tuinaarde, potgrond en zaai- en stekgrond. En direct ook maar even: laten we ook stoppen met biologisch afbreekbare turfpotjes. Hoe meer mensen hun mond opendoen, hoe groter de 'groene druk' is voor producent en verkoper om over te schakelen op een duurzamer alternatief. Dus laat jezelf horen en support de producten die turfvrij zijn!
(Foto: Froukje Kuiper Fotografie)
