Het is februari! En dat betekent dat de start van het voorzaaien van m’n paprika’s en pepers. Voor mij toch een soort voorzichtig startsein van het nieuwe seizoen; “We mogen weer!” Wat een heerlijk gevoel, in combinatie met de langere dagen, het lentegeluid van de fluitende vogels en de toenemende kracht van de zon. In deze blog leg ik je van voorzaaien tot en met oogsten en conserveren uit wat je moet doen voor een fijne oogst van je paprika's of pepers!
Lange kiem- en groeitijd
Met het voorzaaien van paprika’s moet je écht vroeg beginnen. Deze planten hebben een lange kiem- en groeitijd. Als je pas in april begint met zaaien heb je grote kans dat je plant pas eind van de zomer, begin van de herfst de eerste vruchten begint aan te maken... En dat willen we niet! Start dus in februari met binnen voorzaaien.
Voorzaaien
Om voor te zaaien heb je losse grond nodig zodat het zaad goed kan ontkiemen en wortels kan vormen. Er is hiervoor zaai- en stekgrond te koop. Maar je kunt ook heel makkelijk je eigen zaaigrond maken door een deel tuinaarde te mengen met een deel (brekers)zand. Dit kost je niets of weinig extra geld; ook wel fijn in deze tijd! Maak je grond los, verkruimel de grote brokken en vis de grotere organische delen zoals bladeren of stokjes eruit en meng alles goed door elkaar.
Heb je perliet of vermiculiet in huis? Dit kun je ook door je DIY zaaigrond mengen voor nog meer luchtigheid. Ik ben nu aan het experimenteren of ik ook met materialen dichterbij huis kan werken in plaats van perliet of vermiculiet. Ik houd je op de hoogte!
Aan de slag
- Leg een zaadje op de aarde en druk deze licht in de grond.
- Houd een onderlinge afstand van ca. 2,5 centimeter aan.
- Strooi er een laagje rulle fijne aarde van ongeveer 2-2,5 keer de afmeting van je zaadje over en druk licht aan.
- Vul een sprayflacon met water en bevochtig de aarde. Water gieten met een plantengieter kan ook, maar met een te grote scheut water is er kans dat de zaadjes van hun plek worden gespoeld.
- Schrijf op een plantensteker wat je hebt gezaaid.
Ik vind deze manier van recyclen fantastisch: een single use voedselverpakking doet al jaren dienst als fijne zaaitray. In deze bak zaaide ik drie soorten paprika's voor. Een vroege soort en wat latere soorten. Ik mengde wat tuinaarde met wat zand uit de tuin; perfecte, goedkope zaai- en stekgrond.
Warmte en licht
De basis is gelegd. Maar hoe nu verder? Wat heb je nodig?
Niet alle plantjes hebben warmte nodig tijdens het kiemen en groeien. Sommige zaden kiemen juist bij kou, andere hebben een gemiddelde temperatuur nodig om te kiemen. Maar paprika’s en pepers - net als aubergine - hebben absoluut warmte nodig om te kiemen! Officieel kiemen ze boven de 18-20 graden. Maar gelukkig betekent dat niet dat ze 24 uur per dag deze temperatuur nodig hebben.
In eerst instantie hebben de paprika- en peperzaden vooral warmte nodig om te ontkiemen. Als de zaden eenmaal zijn ontkiemd hebben ze licht nodig om te groeien. Is er te weinig licht; dan doen de plantjes te hard hun best om naar het licht te groeien. Eerder dan februari starten met voorzaaien zonder hulpmiddelen raad ik daarom niet aan. Dit resulteert in lange, dunne, slungelige zaailingen. Deze zijn over het algemeen bevattelijker voor ziektes en plagen. Zie jij dit op jouw vensterbank gebeuren? Begin dan opnieuw.
Veel mensen gebruiken voor warmteminnende planten zoals paprika’s en pepers groeilampen, een warmtemat, propagator of kweekbakken met een kap. Dit wekt de indruk dat je zonder deze middelen niet kunt opkweken. Ik sta echt versteld van de hoeveelheden spullen die mensen in huis halen om te starten met opkweken. Ik snap het ook wel: we zien het voorbij komen op social media en onbewust ben je dan al snel van mening dat jij dat ook nodig hebt.
De vraag is: is dit altijd nodig? Mijn antwoord is: Nee. Als je een zonnige vensterbank heb met zo'n 6 uur zon, dan kun je absoluut zonder extra hulpmiddelen uit de winkel je paprika's en pepers opkweken met wat spullen die je hoogstwaarschijnlijk toch al in huis hebt!
Je kunt over het algemeen ongelofelijk veel doen ZONDER al deze spullen. Uitzonderingen daargelaten (een te donker en koud huis). Bespaar geld en grondstoffen door onderstaande supermakkelijke Do It Yourselfoplossingen toe te passen.
Een goed voorbeeld van te snel groeiende zaailingen waardoor je slungelige slappe plantjes krijgt.
Plantenpot en broodzak
Warmte opvangen voor het ontkiemen kan namelijk ook met materiaal dat je waarschijnlijk al in huis hebt: doorzichtig plastic. Steek vier satéprikkers, chopsticks of takjes aan de zijkant van je bakje. Trek hier een broodzak of ander flexibel doorzichtig plastic overheen en prik wat gaatjes aan de bovenkant voor de beluchting. Maak het zakje vast met een elastiekje. De zon die op de pot schijnt zal de temperatuur in het het potje doen laten stijgen.
In principe heb je dus geen vensterbankkasje uit de winkel nodig. Hier zie je een single use plastic voedselbakje en een verzendwikkel van een magazine om de warmte binnen te houden. Zo makkelijk is het! Stokjes helpen om het plastic niet tegen je kiemen aan te laten drukken zodat ze vrij kunnen ontwikkelen.
Single use plastic voedselverpakkingen
Ik ben er geen fan van, maar als je tóch single use plastic verpakkingen in huis hebt of via anderen kunt verkrijgen, gebruik het! En daarmee bedoel ik de transparante voedselverpakkingen uit de winkel mee. Een doorzichtig plastic bakje met deksel waarin fruit is verpakt, je sojayoghurt in zat, of je chinees in werd bezorgd, zijn natuurlijk ook perfecte kweekmaterialen!
Online zie ik dat mensen ook ook semi-lichtdoorlatende plastic melkcontainers gebruiken. Halveer deze overlangs, schep de grond in het onderste deel, steek je zaadjes erin en bevochtig. Plaats het bovenste deel er weer op.
Lona Aalders maakt handig gebruik van single use voedselverpakkingen!
Plastic krat
Heb je meerdere potten of bakjes/trays die een kap nodig hebben? Zet dan een doorzichtige plastic krat over de trays . De zon warmt de lucht in het krat op. Als dit krat op je vensterbank staat en er een radiator onder je vensterbank staat, kun je nog éxtra warmte opvangen! Laat een kier tussen de vensterbank en het krat. De warme lucht van de radiator komt vanzelf in je krat terecht. Dit doe ik overigens ook zo met mijn DIY vensterbankkweekkasje.
Of plaats de potten ín het doorzichtige krat. Span daar overheen een stuk plastic waarin beluchtingsgaten zitten, dat je kunt openzetten en kunt sluiten.
Heb je geen radiator maar wel vloerverwarming? Plaats het krat of de potten op de vloer. Kies een plek uit waar veel zonlicht komt en waar het uiteraard niet in de weg staat. Bescherm de ondergrond goed tegen waterschade in geval van een houten vloer.
Zelfs een doorzichtig krat is al voldoende om warmteminnende gewassen binnen voor te zaaien. Houten recyclebestek van een feestje gebruike ik als plantenstekers. And you're good to go!
Recycle kweekkasje DIY
Heb je zin in een klusmiddagje; maak dan onderstaand recyclekweekkasje. Je hebt alleen wat stukjes hout, bubbeltjesplastic, schroeven en een handtacker nodig. Ik ben niet handig en mij is het gelukt. Dus het gaat jou ook lukken!
Het leuke is dat je de formaten natuurlijk kunt aanpassen aan je eigen wensen, het formaat van jouw vensterbank en afmetingen van jouw kweekbakken. Ik maak er al een aantal seizoenen met veel recycleplezier gebruik van.
Warme apparatuur in huis
En tot slot kreeg ik van een volger nog de ultieme warmtetip: zij liet haar paprika's ontkiemen dankzij de warmte van de router (van Ziggo - no spon). Hoe slim is dat! Een cvkast of andere warme apparatuur kan ook hulp bieden. Gratis warmte; ik word hier zo blij van!
Temperatuur en beluchten
Het is slim om de temperatuur in de gaten te houden. Je hebt warmte nodig, maar het moet ook geen 30+ graden worden in je DIY kweekkasje! Haal de kap of het plastic dus weg als het te warm wordt. Haal sowieso dagelijks de kap er een kwartiertje af of zet de beluchtingsgaten openen zodat het niet te vochtig wordt en je de kans op schimmel voorkomt.
Ik leg de koelkastthermometer of onze hygrometer altijd in het recyclekweekkasje. Ik kan op die manier in de gaten houden wat de temperatuur daarbinnen is. Hoewel wij niet hoger dan 17-18 graden stoken, kan de temperatuur op de vensterbank dankzij de zon én de directe radiatorwarmte behoorlijk oplopen. Je hoeft dus in heel veel gevallen niet extra warmte te genereren. Daarnaast hoeft het ook niet 24 uur per dag warm te zijn. ’s Nachts is het soms rond de 13 graden in ons huis, en dat is geen ramp. Momenten waarop het kouder is, zal niet resulteren in een dode plant, tenzij de plant vorst krijgt.
Verspenen
Als je plantjes ongeveer 4 tot 6 echte blaadjes hebben, is het tijd om je planten te verspenen. Iedere plant verhuist naar zijn eigen potje; een kind moet immers ooit uitvliegen voor meer ruimte, toch? En de nieuwe aarde mag dan meer voeding bevatten dan waarin je hebt gezaaid.
- Vul iedere pot met tuinaarde en doe er nog een extra schep bovenop zodat er een kop op iedere pot ontstaat
- Prik met je vinger of een stokje een gat in het midden
- Pak een zaailing aan een blaadje, niet aan het steeltje. Een gescheurd blaadje is namelijk niet erg; een geknakt steeltje betekent einde oefening - en laat de zaailing in het gaatje zakken
- Druk de grond om het plantje voorzichtig aan
- Plaats een plantensteker in ieder potje, met daarop de naam en evt. soort
- Geef water
- Plaats de plantjes op een lichte, gemiddeld warme plek, zoals hierboven beschreven. Ze hoeven in principe niet meer zo warm te staan als tijdens het kiemproces, maar het blijft wel een warmteliefhebber uiteraard
Deze voorzaai- en uitplantuitleg kun je overigens ook toepassen op aubergines!
*) Ik gebruik nooit potgrond. Potgrond bevat nog te vaak turf of veenmos. En het afgraven hiervan maakt een enorm grote ecologische impact. Ook heeft de populaire vervanger; kokosvezel een enorme impact. Tuinaarde (Bio-Kultura!) kan prima als potgrond fungeren. Schep er eventueel wat vermiculiet, perliet door of zand door.
Iedere zaailing in z'n eigen P9-potje! Ik gebruik geen potgrond maar de bemeste tuinaarde van Bio-Kultura.
Uitplanten in mei
Uitplanten in volle grond doe je na ijsheiligen (half mei ongeveer) op een warme en beschutte plek. Plaats de planten in voedingsrijke en hummusrijke grond en geef water.
In de kas plant je ze eventueel al twee a drie weken eerder uit. Bij kans op vorst bedek ik de planten 's avonds met lakens, een paar lagen vitrage, vliesdoek of ik zet er potjes of kratten overheen. Verwijder dit 's morgens weer.
Groei en verzorging van de plant
Er zijn twee opties als het om groeien van de plant gaat. Je kunt de plant gewoon zijn gang laten gaan; hij gaat op een gegeven moment bloeien en je zult de vruchten zien ontstaan. Maar je kunt de jonge plant ook "toppen". Je knipt dan letterlijk de top uit de plant. Hierdoor wordt de plant gestimuleerd om meer zijscheuten aan te maken. En meer takken betekent meer kans op vruchtgroei.
Ik pas eigenlijk beide opties toe. Want een en ander hangt ook af van het weer en de gesteldheid van je bodem. Ik heb jaren gehad waarin ik niet topte maar een geweldige oogst had, en ook keren dat ik de plant topte maar nu niet echt enorm enthousiast over de hoeveelheid was. Het zijn vaak meerdere factoren die tot een succes leiden. Maar het is - mocht je meerdere planten hebben staan - altijd leuk om te proberen en te zien wat het effect is. Een conclusie kun je eigenlijk na een paar jaar, met diverse omstandigheden, pas trekken vind ik zelf.
Je kunt sowieso, ook zonder toppen, besluiten om de allereerste bloemen te verwijderen van de plant, zodat de energie gaat in de groei van de plant, en later pas in het maken van de vrucht.
In tegenstelling tot tomatenplanten hoef je paprika- en peperplanten niet te dieven.
Als de plant eenmaal goed vrucht aan het maken is, kun je wat smeerwortelthee geven, wat zeewiervoeding of een beetje extra compost. Blijf ook vooral mulchen!
De wortels van de paprika gaan minder diep dan die van de tomaat. Je zult 'm dus iets vaker water moeten geven in vergelijking met je tomatenplanten. Maar ook hier geldt: beter eens per week een flinke plens dan iedere dag een klein scheutje. En als je mulcht zal het water minder snel verdampen, dus blijf zeker mulchen; buiten en in de kas!
Richting de herfst zal de zonkracht afnemen, maar zullen er nog steeds vruchtbeginsels aan je plant verschijnen. Knip wat meer blad weg zodat de vruchten meer zon krijgen.
Sommigen beginnen al begin september met het verwijderen van bloemetjes zodat de energie naar het rijpen van de huidige paprika's en pepers gaat. Het ligt een beetje aan of je planten in de buitenlucht of in de kas staan, en hoe het weer is. Maar ik begin pas met het verwijderen van de bloemen als het eind september is. Ik verwijder dan ook de helft van het blad. In oktober blijf ik nieuwe scheuten en bloemen verwijderen en dit gaat tot en met november - of de eerste vorst door. Hoe later in het seizoen, hoe minder zonkracht. En dus zullen je paprika's minder snel rijpen. Toch oogst ik in november nog steeds paprika's en pepers!
Oktober. De meeste uitlopers, nieuwe bloemen en blad is verwijderd zodat de peper goed kan rijpen.
Sommigen doen dit al eind augustus/begin september, maar ik vind oktober vroeg genoeg.
Oogsten
Een groene paprika of peper kun je uiteraard oogsten, maar dit is eigenlijk gewoon een onrijpe paprika. of peper Laat de vrucht wat mij betreft dus vooral eerst rijpen aan de plant; veel gezonder!
Tot de eerste vorst kun je paprika's en pepers oogsten. Hierna ook nog wel (een lichte nachtvorst zie je niet direct aan een paprika) maar de plant zal al snel snel gaan hangen en zwarte blaadjes vertonen. De pepers zijn dan niet meer geschikt om te drogen; deze zullen tijdens het drogen hoogstwaarschijnlijk gaan schimmelen. Vers verwerken of in vriezen is dan de enige optie (lees hieronder meer hierover).
Bewaren
Verse paprika's en pepers zijn natuurlijk het lekkerst. Maar bij een overvloedige oogst kun je ook een deel conserveren. Hier een aantal tips:
- vries enkele pepers in. Rasp wat bevroren peper over een Oosterse salade, een soep of ovenschotel voor een heerlijke spicy touch
- vries rauwe paprika, in stukjes gesneden in. Rauwe paprika bewaart iets minder lang dan geblancheerde (in verband met de nog aanwezige bacteriën op de schil), dus kort blancheren is ook een optie
- snijd dunne reepjes van de paprika en/of peper en maak deze in in het zuur, volgens dit recept voor komkommer en augurk
- laat pepers drogen aan de lucht en maak je eigen cayennepeper of chiliflakes volgens deze uitleg.
- Heb je mijn moestuinboek? Maak dan de heerlijke sambal van bladzijde 191 of de geroosterde paprikasoep van bladzijde 188
- inmaken in olie is ook heerlijk. Maar hier is grotere kans op botulisme. Als je paprika of peper op deze manier maakt, raad ik aan dit niet heel lang te bewaren.
Paprika en peper kun je uitstekend buiten kweken. Tot ik een kas had wist ik niet beter. Heerlijk; deze verse blokpaprika's!
Pepers droog ik vaak in de vensterbank op een dienblad. Een grote hoeveelheid rijg ik aan een draad en hang ik op een droge lichte plek op. Dat scheelt veel ruimte!
Zaden bewaren
Een makkelijker klusje dan deze bestaat er niet! Haal van je mooiste en lekkerste paprika's en pepers de zaden van de zaadlijsten en laat deze drogen. Hier kun je het volgende seizoen weer mee starten met zaaiend. Eigen gewonnen zaad is nog beter aangepast op jouw omstandigheden. En het is ook nog eens kostenbesparend en héél leuk!
Zorg er wel voor dat je zaad neemt van een zaadvast ras, Ik raad af om zaden van F1 rassen te gebruiken; deze kunnen afwijken van de oorspronkelijke paprika of peper.
Overwinteren
Paprika's en pepers zijn absoluut niet winterhard. Een tikje vorst en je kunt de plant direct afschrijven. Maar goed nieuws: je kunt tot de eerste vorst de planten uitscheppen om binnen te laten overwinteren. Snoei de plant terug tot ongeveer de onderste twee knopen boven de splitsing van de takken. Zet op een koele plek en geef heel af en toe water. Je hebt kans dat er luis op komt, maar dit is op zich niet heel erg. Verplant aan het eind van de winter weer in voedingsrijke grond (ik gebruik bemeste tuinaarde van Bio-Kultura) en plant 'm weer uit na ijsheiligen, of twee/drie weken eerder in de kas. Je zult hoogstwaarschijnlijk eerder oogst hebben dan van de nieuw gezaaide planten.
Conclusie
Het is belangrijk om tijdig te beginnen met het voorkweken van paprika’s en pepers. Je hebt er in principe weinig tot geen nieuwe materialen voor nodig. Bespaar je dus de aanschaf van allerlei materialen.
Als je in een donker en/of koud huis woont waar je de temperatuur zonder bovenstaande DIY's niet omhoog krijgt, dán zul je aan deze recycleoplossingen misschien niet voldoende hebben. In zo’n geval kun je altijd nog overschakelen op een groeilamp. Je kunt het probleem misschien ook oplossen door te ruilen met medemoestuiniers of door bij de biokweker pootgoed aan te schaffen.
Vanwege de planeet, alle kostbare grondstoffen éen jouw portemonnee, adviseer ik altijd: probeer het maximale te bereiken met minimale inzet van nieuwe middelen.
Succes!
