Begin november beginnen de reclames al met de Black Fridaygekte. Overgewaaid uit America, maar of we daar nu zo enthousiast over moeten zijn...
Kopen kopen kopen
Wat gebeurt er in ons brein als iets tijdelijk ‘goedkoper’ wordt aangeboden? Dan wil ons brein dat hebben! Dan besparen we geld! En bij een aankoop maakt ons brein heel even een geluksstofje aan dat we als prettig ervaren.
Voordat je in de Black Friday Trap trapt; vraag je een aantal zaken af.
- Heb ik het echt, écht nodig?
- Koop ik omdat ik mezelf wil belonen?
- Koop ik uit gewoonte of leegte?
- Kan ik dat gevoel ook op een andere, meer duurzame manier verkrijgen?
- Kan ik ook zonder?
- Kan ik recyclen, repareren, huren of lenen?
Is het wel zo goedkoop als de commercie je doet geloven?
Vaak is de zogenaamde Black Fridayprijs niet eens zo goedkoop als men je wil laten geloven. Maar al zóu je echt goedkoper uit zijn, dan is er nog iets belangrijker wat mij betreft. We betalen namelijk meestal niet de echte prijs van het product.
Wat ik daarmee bedoel is het volgende. Wie betaalt de prijs van een planeet die wordt uitgehold en wordt vervuild, van uitbuiting van mensen in lage lonenlanden die dit vaak in gevaarlijke en/of ongezonde omstandigheden moeten maken?
Voor ieder product dat gemaakt moet worden is er sprake van uitstoot - groot of klein. Ook die plantenpot van gerecycled plastic. En bedenk ook eens dat er vervoerskilometers gemaakt moeten worden. En dan de grote hoeveelheden aankopen die weer retour gaan en gewoon op de vuilnishoop terechtkomen omdat dat goedkoper is dan een retour netjes verwerken.
Wie betaalt die prijs?
Yay or nay
Ik zou zeggen: Black FriNay. In heel veel gevallen hebben we minder nodig dan we in eerste instantie vinden of de commercie ons doet laten geloven. En dat zien we aan de propvolle kringloopwinkels waar in het gunstigste geval onze afdankertjes naartoe gaan. En dan het verschil van wat er nu wordt afgevoerd bij de milieustraat ten opzichte van 30 jaar geleden is te erg voor woorden. Wel fijn dat er nu meer dan voorheen wordt gerecycled. Maar ik kan wel janken als ik zie hoeveel GOEDE spullen er gewoon in containers gedumpt worden.
Hoe kun je verantwoord aanschaffen?
Ik snap ook wel dat je soms gewoon iets nieuws nodig hebt. Denk niet dat ik alles recycle, upcycle en repareer. Ik schaf ook nieuwe spullen aan. Maar het gaat wel langs een puntenlijstje. Hier mijn lijstje met overwegingen, als je op het punt staat om iets aan te schaffen.
De vraag der vragen: heb ik het echt nodig?
Als niet niet kunt upcyclen, repareren of recyclen, neem dan de volgende stap.
- Ga dan op zoek naar een tweedehands oplossing. Bezoek de kringloopwinkel, speur marktplaats af, en vraag rond in je eigen omgeving
- Vind je het dan niet; ga op zoek naar een zogenaamde refurbished of tweede kansje apparaat, of een apparaat met lichte beschadigingen
- Vind je dat niet; koop het dan bij een duurzame leverancier. Koop goed materiaal dat lang meegaat en koop het bij een bedrijf dat ook duurzaam omgaat met de planeet en diens bewoners. Kies voor een producent die reparatieopties aanbiedt en onderdelen kan vervangen.
- Leen of huur! Veel spullen hebben we namelijk maar heel soms nodig. Waarom zou je niet rondvragen om het van iemand te lenen? Of kun je iets huren? Scheelt ook nog eens ruimte in je huis of schuur!
- Schaf gezamenlijk aan. Dat vind ik bijvoorbeeld in het geval van een hakselaar een toffe optie. De gemiddelde hobbytuinier gebruikt een hakselaar niet wekelijks. Hoe mooi als je het met een aantal tuiniers kunt aanschaffen!
Mijn fossiele laptop kon het programma niet draaien dat ik nodig heb bij het geven van lezingen. Updaten kon helaas niet meer. Via Marktplaats is tegenwoordig erg lastig om een betrouwbaar model te vinden. In veel tweedehands MacBooks worden niet-officiele Appelonderdelen gebruikt die in de fik kunnen vliegen. Die optie viel dus af. Dus gingen we op zoek naar een refurbished model. En die vonden we! Heel goedkoop was ik niet uit, maar ik ben blij dat ik geen nieuw model hoefde aan te schaffen.
En hoewel ik fan ben van wecken, heb ik geen officiële weckketel. Ik red het nu nog wel met good old oma's braadpan XL. En als ik ooit een tweedehandsje tegenkom is het vroeg genoeg. Niet altijd even handig, maar sommige keuzes kosten ons soms wat. En dat is helemaal niet erg!
Voldoening zit niet in spulletjes kopen. Vraag een gemiddelde moestuinier maar eens naar wat écht gelukkig maakt! Je weet het antwoord al...
Omdenken
Leren omdenken is te trainen. Je hoeft het niet in een keer perfect te doen. Het gaat om het besef dat we vaak onbewust meedoen aan de rat race. Dit beseffen en een keuze maken om het anders te willen zijn de eerste twee stappen. En je zult zien dat je daarin iedere keer weer een stap kunt maken. Pak niet alles in een keer aan, wil niet alles in een keer goed doen. Maar begin bijvoorbeeld met één onderdeel: je kledingaankopen bijvoorbeeld. Vraag je af hoeveel je eigenlijk nodig hebt, of je nog meer kunt leren mixen en matchen, bekijk wat je kunt repareren of kunt upcyclen. Stel limieten hoeveel kledingstukken je wilt hebben. Maak een voornemen voor een jaar bijvoorbeeld: wat ga je wel, maar wat je je vooral NIET kopen het komende jaar? Want even eerlijk; wie heeft er nou 10 paar broeken nodig, of 23 paar schoenen?
Of bekijk je interieuraankopen. Moet alles volgens de laatste trends? Moet alles perfect, zonder butsen of haaltjes aan het textiel van je stoel? Of mag het een tandje minder? is die nieuwe keuken nou wel echt nodig of kun je zaken laten repareren, alleen wat onderdelen vervangen, zou een verfje ook een oplossing kunnen zijn?
Sustainable Friday
Dus... Wat dacht je van Sustainable Friday? Gewoon keihard NEE zeggen tegen deze gekte. Maak een boswandeling, doe een dansje in je blote kont, trakteer anderen op oogst van eigen grondje, stuur een lief appje naar iemand, galm een liefdesliedje uit je raam naar buiten, zeg een onbekend iemand gedag, kijk je geliefden in de ogen aan en zeg dat je van hem (haar) houdt, doe iets voor een ander zonder er iets voor terug te willen, raap zwerfvuil op, maak een groene smoothie als ontbijt, pak de fiets in plaats van de auto, geef je huis een poetsbeurt, lees een boek uit de kringloop, deel zaden van eigen opbrengst of vul hieronder iets in waarmee we samen Sustainable Friday een mooie invulling geven.
Dat kortdurende geluksstofje na een (onnodige) aankoop valt in het niets bij wat je voelt als je iets van bovenstaand lijstje uitvoert!
