Verticaal tuinieren met pompoen
Pompoenen in de tuin geven me zo’n rijk gevoel. Dat uit één zaadje zulke prachtige exemplaren kunnen groeien, blijft me ieder jaar verbazen. Deze topper staat dan ook absoluut in mijn moestuin-musthaves. Je kunt er ongelofelijk veel mee doen in de keuken; van hartige tot zoete gerechten. Pompoen is gezond en bevat onder andere vitamine B6, C, E en koper. Je kunt pompoen maandenlang bewaren zonder dat je daar iets voor hoeft te doen!
Jaarrond heb ik standaard pompoen in huis; zowel vers uit de kelder als kant-en-klare homemade pompoensoep en puree in de vriezer. Per jaar probeer ik ongeveer minimaal 20 pompoenen te kunnen oogsten.
Pompoen opbinden? Doen!
Pompoenplanten worden groot! De plant groeit meterslang over de grond. Daarom besloot ik jaren geleden om ruimte te besparen: ik bond mijn planten op aan bamboestokken, net zoals ik met komkommer al deed. En sinds die tijd heb ik verschillende succesvolle manieren gevonden om dit te doen.
Vaak wordt gezegd dat je pompoenen niet kunt opbinden. Ze hebben geen of weinig hechtranken en de vruchten zouden te zwaar zijn om pompoenen succesvol in de hoogte te kweken. Je kunt inderdaad denken dat het lastig is omdat de vrucht op een gegeven moment zwaar wordt. Maar ik heb in alle jaren pas één keer meegemaakt dat er voortijdig een vrucht is gevallen. Die verdween gewoon direct in de oven met een lading lekkere kruiden; premature pompoenen kun je niet lang bewaren maar natuurlijk wel vers eten.
Het spreekt voor zich dat je geen ras gebruikt dat maxipompoenen voorbrengt! De gangbare pompoenen zoals uchiki kuri, hokkaido, solor, fiktor, flespompoen en spaghettipompoen laten zich goed leiden. Er zijn veel verschillende manieren om je planten omhoog te laten groeien; in deze blog geef ik je maarliefst 8 tips hoe je pompoen effectief en valvrij omhoog leidt in jouw tuin.
Een wigwam van bamboestokken
1. Wigwam van (bamboe)stokken
Maak een wigwam van stevige (bamboe)stokken van minimaal 2 meter lang en leid de plant omhoog. Maak een wigwam van minimaal 3 stokken, maar 5 stokken heeft de voorkeur. Bind de plant regelmatig, maar sowieso net onder de vrucht, op. Gebruik hiervoor wat dikker touw dat niet de neiging heeft om in de stelen te snijden.
Het nadeel van een wigwamconstructie is dat de plant topzwaar wordt waar de stokken bovenin bij elkaar komen. Belangrijk is daarom dat je de plant niet direct omhoog leidt, maar langs de stokken in een spiraal omhoog. Verwijder daarnaast ook regelmatig uitlopers zodat de constructie redelijk openblijft.
Pompoen langs de schutting is in onze tuin niet meer weg te denken! Decoratief en handig. Foto Froukje Kuiper Fotografie
2. Schutting
De pompoen kun je ook langs een schutting laten groeien. Ik plaats een pompoenplant in het midden van de schutting en leid 2 uitlopers naar links en 2 uitlopers naar rechts, met minimaal 40 centimeter afstand tussen de bovenste en de onderste uitloper. De rest verwijder ik. Bind de uitlopers regelmatig vast aan de schutting, sowieso vlak voor de vruchtaanzet. Gebruik dik touw zodat de steel niet wordt ingesneden. Je schutting ziet er ongelofelijk leuk uit en je maak ook nog eens zeer effectief gebruik van je schutting!
3. Bomenklimrek
Ik werk graag met deze takkenconstructie; dikke, stevige, lange boomtakken als klimrek. Vorig jaar kreeg ik van een plaatselijke boomverzorger een grote lading van deze dikke takken, van ongeveer 2,5/3 meter lang. Ik graaf deze met en grondboortje stevig in. De grootte van je klimrek hangt af van hoeveel pompoenen je hieraan wilt laten groeien. Hoe meer planten; hoe meer ruimte je nodig hebt en hoe groter je klimrek uiteraard moet worden. Graaf iedere 50 centimeter een stok in en maak hier een vierkant of rechthoekige constructie van. Bind vervolgens horizontaal takken of bamboestokken vast zodat de constructie stevig blijft staan en je ook aan deze horizontale takken kunt opbinden.
4. Schuin rek
Zet een ijzeren of houten rek schuin tegen een muur aan en laat de pompoen hierover omhoog groeien. Onder het rek kun je schaduwminnende planten laten groeien als je wilt. Heeft je schuur een plat dak, leid de plant dan via het groeirek verder het dak op, waar de plant het dak vol met pompoenen kan bedekken.
Aan de paal van de pergola had de flespompoen het uitstekend naar z'n zin!
De pergola wordt ook ingezet in de pompoenkwekerij. Verderop lees je waar deze pompoenen in hangen...
5. Pergola
Plaats een pompoenplant bij de voet van een balk van de pergola. Leid de plant langs de balk omhoog en laat niet meer dan twee uitlopers over de pergola groeien. Leid de uitlopers afwisselend onder en boven de dwarsbalkjes en bind net voor de vruchtaanzet vast met dik touw. Geen slingers in de pergola meer nodig bij een zomertuinfeestje; de pomoenen stelen de show!
6. Struik
Heb je een rij dikke struiken ter afscheiding of windbreken langs je moestuin staan? Leid de plant langs de struik omhoog en leid de uitlopers over de struik heen. De struik moet dik (breed?) genoeg zijn zodat de vruchten hier goed op kunnen blijven liggen als ze groter worden. De struik moet ook stevig genoeg zijn om het gewicht van de vruchten te kunnen dragen. Jonge struikjes gebruiken raad ik daarom af.
7. Muur
Niet alleen clematis kan langs een groeirek aan de muur groeien: pompoen ook! Dus in plaats van een schutting kun je uiteraard ook de muur gebruiken. Je moet dan wel gaten in de stenen boren om een groeirek of groeilijnen te bevestigen en ruimte tussen de muur en het rek om er touw aan vast te kunnen knopen. Leid de pompoen in de vorm van het rek (desnoods in een cirkel!) en knip de scheuten die niet op het rek passen af.
8. Hekje
Als je moestuiniert op een complex heb je meestal geen hoge schuttingen of muren tot je beschikking. Maar vaak staan er wel wat lagere hekjes. Als je bovenstaande tips hebt gelezen, kun je je natuurlijk nu ook voorstellen dat die ook toepasbaar zijn op de lage hekjes. Volg de aanwijzingen bij punt 2: schutting. Hoogstwaarschijnlijk kun je dan niet twee uitlopers boven elkaar laten groeien, maar een. Omdat uitlopers enorm lang kunnen worden, heb je ook met een laag hekje kans op een behoorlijk aantal pompoenen!
Opbindmateriaal
Belangrijk is dat je stevige stokken en een stevige schutting gebruikt (een rieten mat houdt uiteraard niet). Daarnaast gebruik je dikker touw, zodat het niet insnijdt in de steel. Geplastificeerd ijzerbinddraad is dus sowieso ten zeerste af te raden. Er bestaat ook herbruikbaar rubberen binddraad. En als je touw hebt dat misschien niet dik genoeg is kun je het touw een of twee keer dubbelvouwen; voilà: je eigen dikke bindtouw. Als je vervolgens een stevige strikt maakt in plaats van een knoop, kun je na de oogst de touwen weer gemakkelijk lostrekken en bewaren voor het volgende seizoen. Touw kun op die manier minimaal 2, maar hoogstwaarschijnlijk nog vaker, hergebruiken.
Ben je een doorgewinterde recyclaar (hoera!)? Knip dan van oude vodden repen van ca. 5 centimeter en gebruik deze als bindmateriaal! Een oude spijkerbroek, denimshirt, overhemd, kousen of sjaal werken allemaal heel goed. Zorg dat het van 100% katoen of ander natuurlijk materiaal is zodat er geen microplastics vrijkomen. (Dat wil je niet in je tuin maar sowieso niet in het waswater en dus de natuur, toch?)
Je kunt ook oude kapotte snoertjes en allerhande audiokabels etc.gebruiken. Deze zijn stevig met een zachte coating en kun je seizoenen lang hergebruiken. Ziet er niet het allercharmantst uit, maar… het werkt enorm goed!
M'n lief vond dat de pompoenen toch wel erg groot werden en zag de bui(l) al hangen. Ik knoopte een ph!
Te zwaar?
Het spreekt voor zich dat je geen ras kiest dat gigantische pompoenen geeft. De gele centenaar is bijvoorbeeld eentje die je over de grond moet laten groeien. Maar de gemiddelde grootte van 30 centimeter doorsnee kan prima de hoogte in worden geleid. Een paar jaar geleden kreeg ik een voor mij nieuwe soort en die vruchten bleven maar groter en groter worden. Omdat ik de bui(l) al zag hangen greep ik voor het eerst in; ik haakte een ph (pompoenhouder, in plaats van een bh) voor iedere pompoen. En tot de oogst hebben ze het supergoed gedaan; iedere pompoen in z’n eigen ph!
De basis voor de ph is hoe je ook een macramee plantenhanger maakt. Supereenvoudig!
Vollegrond of pot
Wat in vollegrond groeit wordt over het algemeen groter en vind ik makkelijker om te verzorgen dan wat in pot groeit. Toch zijn beide opties mogelijk. Als je plek voor pompoenen langs je schutting hebt, maar er kan daar niets in vollegrond worden gezet, dan biedt een middelgrote of grote (specie)kuip uitkomst. Boor enkele gaten in de bodem van de kuip voor goede afwatering. Je kunt de kuip eventueel eerst vullen met hout; takken, snippers of zelfs schapenvacht, en vervolgens met biologische tuinaarde. Plaats de kuip vervolgens dicht tegen de schutting aan en volg bovenstaande aanwijzingen bij "schutting".
Voorzaaien doe je eind maart/begin april. Plaats het zaadje op z'n kant om rotten te voorkomen.
Zaaien en verzorgen
Pompoenzaad is gevoelig voor rotten. Zorg voor vochtige maar niet te natte grond en leg het zaadje op zijn kant in de grond. Bedek het zaadje met ongeveer twee keer de dikte van het zaadje. Ik zaai meestal eind maart, begin april voor. Eerder kan problemen geven: de plant wordt dan enorm groot en de meeste vensterbanken puilen toch al uit in die periode. Na ijsheiligen (half mei) kun je de pompoen – nadat je ‘m hebt afgehard (LINK) uitplanten. Voor die tijd kan het ’s nachts nog vriezen. Pompoenplanten zijn enorm gevoelig voor vorst; dus plant alleen eerder dan ijsheiligen uit als je zeker weet dat er geen vorst meer komt.
Pompoenplanten worden groot en geven relatief grote vruchten. Daarom is het nodig om ze in voedzame grond uit te planten en om op het moment van vruchtvorming regelmatig bij te voeden met of een schep compost of met bijvoorbeeld smeerwortelthee of zeewiervoeding.
Vanaf eind augustus knip ik de jonge uitlopers weg zodat de energie naar de vruchten kan en de pompoen extra zonlicht kan pakken.
Oogsten
Een volgroeide pompoen geeft de beste smaak. Als je op tijd hebt voorgezaaid, kun je in een goede zomer soms al eind juli de eerste vruchten oogsten. Deze zijn alleen geschikt voor directe consumptie. Wil je de pompoen voor langere tijd bewaren, wacht dan tot het steeltje er kurkachtig uitziet. Dan is de pompoen rijp. Houd een steeltje van ten minste 5 centimeter aan. Haal de pompoenen in ieder geval voor de nachtvorst naar binnen om vorstschade voorkomen.
Een deel van de hangjongeren
Bewaren
Bewaar pompoenen op een droge, koele plaats (niet kouder dan 10 graden) met voldoende luchtcirculatie en controleer regelmatig of de pompoenen nog goed zijn. Zie je plekjes op de pompoen? Verwijder deze dan ruim om de plek heen en verwerk de pompoen zo snel mogelijk. Bewaar geen fruit in dezelfde ruimte als waar je pompoenen bewaart in verband met ethyleen waardoor je pompoenen eerder kunnen bederven. Je kunt pompoenen makkelijk een half jaar bewaren, ik heb zelfs na 11 maanden pompoen uit de kelder gegeten!
In het najaar verwijder ik bijna al het blad en laat ik de pompoenen afrijpen.
Scheuten verwijderen zodat de energie naar de afrijping kan en je pompoenen voldoende zon krijgen. Altijd een beetje lastig om te doen vind ik...
Conclusie
Kun je pompoenen opbinden? Absoluut! Met een beetje hulpmiddelen kun je pompoenen omhoog laten groeien. Het scheelt ruimte in je tuin. En daarnaast vind ik het er ook gewoon geweldig uit zien; van die mooie vruchten die her en der in onze eetbare siertuin hangen!
Ik ben benieuwd of jij ook pompoenen omhoog gaat laten groeien en hoe je dat gaat bevallen. En in geval van nood… de ph to the rescue, en heel veel verbaasde en lachende gezichten waarschijnlijk. :-)
Succes!
